Η ζήλια (γράφεται και “ζήλεια”) μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα συναίσθημα που εμφανίζεται, όταν ένα άτομο υστερεί απέναντι σε κάποιο άλλο, από πλευράς πλούτου, ικανοτήτων, η ταλέντου, ή επιθυμεί διακαώς κάτι που κάποιος άλλος έχει στην κατοχή του. Σ’αυτή την περίπτωση η ζήλια εκδηλώνεται ως η επιμονή του ανθρώπου, να αποκτήσει κάτι που έχει ο συνάνθρωπος του, η αν δε μπορεί να το αποκτήσει ο ίδιος, εύχεται (και συνήθως προσπαθεί να καταφέρει) να μην το έχει ούτε ο συνάνθρωπος του. Το συναίσθημα αυτό αρκετά συχνά αγγίζει τα όρια της εμμονής.
Η Ζήλια από τη Φιλοσοφική σκοπιά
Ο Μπέρτραντ Ράσελ απεφάνθη ότι η ζήλια είναι μία από τις κυριότερες αιτίες της δυστυχίας. Είναι μια συνήθης και πλέον ατυχής πλευρά της ανθρώπινης φύσης, διότι δεν είναι μόνο αυτός που ζηλεύει δυστυχισμένος, αλλά επιθυμεί να προκαλέσει δυστυχία και στους γύρω του.
Ο Αριστοτέλης στην “Ρητορική” όρισε την Ζήλια (φθόνος) ως τον πόνο που προκαλεί η τύχη των άλλων, ενώ ο Καντ όρισε τη ζήλια ως “μία απροθυμία να δει κάποιος την δική του ευημερία, επισκιάζοντας την από την ευημερία κάποιου άλλου, επειδή το πρότυπο που χρησιμοποιεί δεν έχει εγγενή σχέση με την δική του ευημερία, παρά μόνο στο πλαίσιο σύγκρισης της δικής του ευημερίας με των άλλων”.
Φθόνος και συνέπειες
Ο Φθόνος είναι σοβαρό αμάρτημα στη χριστιανική εκκλησία. Το βιβλίο της Εξόδου (20:17) αναφέρει: «Δεν θα εποφθαλμιάς το σπίτι του γείτονά σου, δε θα επιθυμείς την γυναίκα του γείτονα σου, αρσενικό η θηλυκό σκλάβο, ή βόδι, ή γαϊδούρι, ή κάτι που ανήκει στο γείτονά σου”. Σε μεγάλη κρίση ζήλιας, ο άνθρωπος βιώνει πολλά σωματικά συμπτώματα,νιώθει ένταση, σπασμό των μυών, τρεμούλιασμα και ζαλάδα στο κεφάλι. Αυτά τα συμπτώματα διαρκούν ώρες και σταδιακά εξασθενούν.
Ζήλια στα παιδιά
Η ψυχολογία αναφέρεται συχνά στον εγωκεντρισμό της παιδικής προσχολικής ηλικίας. Τα παιδιά δηλαδή έχουν στο επίκεντρο της σκέψης τους τον εαυτό τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι εγωιστές ή μη κοινωνικά όντα.Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα παιδιά αυτής της ηλικίας αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν οτιδήποτε ξεφεύγει από τη σφαίρα των άμεσων εμπειριών ή αντιλήψεων τους.
Η ΖΗΛΙΑ ΚΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ
Η ζήλια είναι μια από τις μεγαλύτερες κακίες για τους εξής λόγους:
Πρώτον, η Γραφή μας παραγγέλλει να χαιρόμαστε μαζί μ’ εκείνους που χαίρονται και να κλαίμε μαζί μ’ εκείνους που κλαίνε (Ρωμ. 12:15). Ο ζηλότυπος, όμως, τί κάνει; Χαίρεται για τη δυστυχία του άλλου και κλαίει για την ευτυχία του!
Δεύτερον, ο Κύριος μας προστάζει ν’ αγαπάμε όλους τους ανθρώπους, ακόμα και τους εχθρούς μας (Ματθ. 5:44).Ο ζηλότυπος, όμως, όχι μόνο τους εχθρούς του δεν αγαπάει, μα και τους συγγενείς και τους φίλους του και τους ευεργέτες του, όταν τους ζηλεύει, τους βλέπει σαν εχθρούς και θέλει να τους βλάψει, όπως ο Κάιν τον αδερφό του Άβελ και οι Ιουδαίοι τον Ιησού.
Τρίτον, η χαρά για τη δυστυχία του άλλου και η λύπη για την ευτυχία του είναι αισθήματα κατεξοχήν διαβολικά. Ο σατανάς, ο ξεπεσμένος Εωσφόρος, έφερε στον κόσμο τη ζήλια, την πρώτη και κύρια κακία που χαρακτηρίζει τον ίδιο ως πονηρό πνεύμα. Από ζήλια, άλλωστε, παρέσυρε στην πτώση τους προπάτορές μας. Ο ζηλότυπος άνθρωπος, λοιπόν, αποτελεί την πιο πιστή απομίμηση του διαβόλου και των δαιμόνων. Είναι, μάλιστα, χειρότερος τους σε τούτο: Τα πονηρά πνεύματα ποτέ δεν ζηλεύουν το ένα το άλλο. Αντικείμενα της ζήλιας τους είναι οι άνθρωποι. Ο ζηλότυπος άνθρωπος, όμως, ξεχύνει το φαρμάκι του ενάντια στον όμοιό του άνθρωπο, ο οποίος συχνά, όπως είπα, είναι αδερφός του, φίλος του ή ευεργέτης του!
Πώς θεραπεύεται κανείς από το πάθος της ζήλιας;
Η θεραπεία είναι απλή, φτάνει να τη θέλει ο άνθρωπος με την καρδιά του.
Πρώτα-πρώτα, πρέπει να σκέφτεται πόσο μικρός αλλά και πόσο αμαρτωλός είναι· «χώμα και στάχτη» (Ιώβ 42:6). Το πιο μικρό φύσημα της οργής του Θεού είναι αρκετό για να τον εξαφανίσει. Ποτέ να μην ξεχνάει πως όλα τα καλά που έχει είναι του Θεού, στον οποίο αυτός τόση λύπη προξενεί με τις καθημερινές του αμαρτίες. Με τέτοιες σκέψεις θα ταπεινώνεται. Και ο ταπεινός άνθρωπος ποτέ δεν κυριεύεται από τη ζήλια. Γιατί η ζήλια είναι θυγατέρα της υπερηφάνειας.
Δεύτερον, πρέπει αδιάλειπτα ν’ αγωνίζεται ο άνθρωπος για την απόκτηση της αγάπης. Να θυμάται πως η αγάπη του Θεού μας έπλασε, η αγάπη του Θεού μας λύτρωσε, η αγάπη του Θεού μας όρισε να γευόμαστε την αγάπη και σ’ ετούτη και στην άλλη ζωή. «Η αγάπη είναι η τέλεια εκπλήρωση των εντολών του Θεού. Όποιος αγαπάει τον άλλο, έχει τηρήσει όλον το θείο νόμο» (Ρωμ. 13:10, 8). Όπου, λοιπόν, υπάρχει αγάπη, δεν έχει θέση η ζήλια, όπως και καμιά άλλη κακία. «Εκείνος που αγαπάει, δεν ζηλεύει» (Α’ Κορ. 13:4).
Τέλος, τρίτον, ας έχει ο καθένας μας την επίγνωση της ματαιότητας του επίγειου βίου και των βιοτικών πραγμάτων. Όλα στον κόσμο τούτο είναι μάταια: πλούτη, μεγαλεία, δόξα, τιμές. Και δεν είναι μόνο μάταια, αλλά και ψυχόλεθρα. Εμείς, αναγεννημένοι από το Άγιο Πνεύμα και γαλουχημένοι με την ελπίδα της απολαύσεως των μελλοντικών αγαθών, που «μάτι δεν τα είδε και αυτί δεν τ’ άκουσε και νους άνθρωπου δεν τα φαντάστηκε» (Α’ Κορ. 2:9), ας οικειωθούμε τη διδασκαλία της ουράνιας Σοφίας. Ας πάρουμε τα μάτια μας από τη γη και ας τα υψώσουμε στον ουρανό, «εκεί που κάθεται ο Χριστός στα δεξιά του Θεού· η σκέψη μας ας είναι στραμμένη στα ουράνια αγαθά, όχι στα γήινα» (Κολ. 3:1-2). Έτσι θα κατανοήσουμε πόσο τυφλό και ανόητο πάθος είναι η ζήλια, έτσι θα συνειδητοποιήσουμε πόσο άδικα μας ταλαιπωρεί, έτσι θα τη διώξουμε μια για πάντα από την καρδιά μας!
(Γεροντος Ευστρατίου,«Απαντήσεις σε ερωτήματα χριστιανών», εκδ. Ι.Μ.Παρακλήτου)