Τα σπασμένα φτερά θα συγκολληθούν και θα περαστούν στις ράχες. Οι σφίγγες θα σταθούν αγέρωχες στην είσοδο και από το 2027-2028 -σύμφωνα με την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη- θα υποδέχονται το κοινό στο σπουδαίο ταφικό μνημείο του Καστά στην Αμφίπολη. Η μία από αυτές θα έχει το κεφάλι της, το οποίο βρέθηκε ακέραιο, πεσμένο ανάμεσα σε όγκους χωμάτων με ένα μικρό θραύσμα στη μύτη με τους κυματιστούς βοστρύχους, με ίχνη κόκκινους χρώματος, να πέφτουν στον αριστερό ώμο.
Στη θέση της θα μπει, μισάνοιχτη μάλιστα και η βαριά μαρμάρινη δίφυλλη θύρα, καθώς θα συγκολληθούν τα θυρόφυλλα και θα επανατοποθετηθεί στον ταφικό θάλαμο.
Στην τελευταία του συνεδρίαση το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ενέκρινε τρεις μελέτες που αφορούν το ταφικό μνημείο στον Καστά και μάλιστα, όπως είπε στη Voria, ο αρχιτέκτονας και «ψυχή» του έργου, Μιχάλης Λεφαντζής, «οι μελέτες εγκρίθηκαν ομόφωνα και χωρίς καμία παρατήρηση».
Συγκεκριμένα, το ΚΑΣ ενέκρινε γεωτεχνική μελέτη που αφορά την ταφική θήκη του τελευταίου θαλάμου και την κατασκευή ενός μεταλλικού νάρθηκα, τη μελέτη για την επανατοποθέτηση των μαρμάρινων φτερών στις σφίγγες, την κεφαλή σε μία από αυτές (στην ανατολική) καθώς και τη δίφυλλη μαρμάρινη θύρα, ενώ επιπλέον πέρασε ομόφωνα και η μελέτη για τη διαμόρφωση των πρανών και του περιβάλλοντα χώρου.
Οι μελέτες για τα θραύσματα των φτερών και την τοποθέτηση της κεφαλής της σφίγγας, όπως και για την μαρμάρινη θύρα εκπονήθηκαν από την ομάδα του αρχιτέκτονα μηχανικού, Δημήτρη Κορρέ.
Υπενθυμίζεται ότι τα θραύσματα των φτερών βρίσκονται σήμερα στο εργαστήριο συντήρησης του Μουσείου Αμφίπολης, όπως και η κεφαλή, η οποία μάλιστα εκτίθεται στο κοινό μέσα σε ειδική προθήκη. Η δίφυλλη βαριά πόρτα βρίσκεται σε προστατευμένο, εξωτερικό χώρο του Μουσείου και εκεί θα γίνουν οι απαραίτητες εργασίες στερέωσης των φύλλων, ενώ η μεταφορά της στο μνημείο θα γίνει με ειδική κατασκευή, η οποία θα κινείται πάνω σε μεταλλικές ράγες.
Η παρέμβαση Τιβέριου – «Να ανοίξει και ο ταφικός θάλαμος»
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό το υπουργείου Πολιτισμού, επισκέψιμοι θα είναι η είσοδος του μνημείου, ο θάλαμος με τις Καρυάτιδες και ο επόμενος με το ψηφιδωτό δάπεδο, το οποίο φέρει παράσταση με την αρπαγή της Περσεφόνης. Σε παρέμβασή του στη διάρκεια της πολύωρης συζήτησης που έγινε στη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Σσυμβουλίου, ο Ομότιμος Καθηγητής Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ. και ακαδημαϊκός, Μιχάλης Τιβέριος, που είναι μέλος του ΚΑΣ, επέμεινε στο να ανοίξει για το κοινό και ο τελευταίος θάλαμος με τη μεγάλη, λίθινη σαρκοφάγο. Οι υπηρεσίες του υπουργείου, εκτιμούν ότι υπάρχουν λόγοι ασφάλειας και για το μνημείο και για το κοινό, έτσι σε αυτή τη φάση η συζήτηση αφορά μόνο τους τρεις πρώτους θαλάμους.
«Καταρχήν θεωρώ λάθος να μιλάμε για 4 θαλάμους, δεν μπορεί να υπολογίζουμε την είσοδο ως θάλαμο, είναι σαν να λέμε ότι η αυλή ενός σπιτιού λογίζεται ως χώρος του σπιτιού», αναφέρει στη Voria o κ. Τιβέριος.
Όσον αφορά την επισκεψιμότητα του τελευταίου θαλάμου, επιμένει πως πρέπει να ανοίξει για το κοινό, αφού, όπως αναφέρει, «είναι ένα ταφικό μνημείο και πρέπει να μπαίνει ο επισκέπτης μέχρι το σημείο της ταφής και να βλέπει τη λίθινη σαρκοφάγο, η οποία βρίσκεται σε βάθος 2,5 μέτρων». Προτείνει δε και προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια του κοινού, «να κατασκευαστεί ένα γυάλινο σκέπαστρο, ώστε η σαρκοφάγος να είναι ορατή από το επίπεδο της επίσκεψης, έτσι ώστε να μην συμβεί κάποιο ατύχημα».
Σημειώνεται ότι η ταφική θήκη που υπάρχει στον χώρο αυτό και στην οποία έγινε η πρώτη ταφή, θα αναστηλωθεί και θα συντηρηθεί με ειδική μελέτη.
Μια υπόθεση για τον ένοικο του τάφου
«Ο τύμβος Καστά είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό μνημείο, αλλά την ταυτότητα του νεκρού δεν θα την μάθουμε πιθανόν ποτέ. Ίσως μόνο αν υπάρξουν επιγραφικά δεδομένα, που προς το παρόν δεν τα έχουμε», υποστηρίζει στη Voria ο κ. Τιβέριος.
Επαναλαμβάνει ωστόσο μια υπόθεση εργασίας -τονίζοντας πολλές φορές πως πρόκειται για υπόθεση δική του- πως πιθανόν αυτό το ταφικό μνημείο να κατασκευάστηκε για τον ναύαρχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Νέαρχο.
«Αν και υπήρξε Κρητικός στην καταγωγή, ο Νέαρχος ήταν πολίτης της Αμφίπολης. Μεγάλωσε στην Αμφίπολη, όπου μετανάστευσε η οικογένειά του όταν ο ίδιος ήταν 12 ετών και κατάφερε να γίνει ένας από τους στενότερους φίλους του Μεγάλου Αλέξανδρου και αργότερα ναύαρχός του, ενώ ο πατέρας του ήταν προσωπικός γιατρός τόσο του Φιλίππου όσο και του Αλέξανδρου», αναφέρει.
Ο Νέαρχος ακολούθησε τον Μέγα Αλέξανδρο στην εκστρατεία του στην Ασία. Αρχικά διορίστηκε ως σατράπης της Λυκίας (περιοχή στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία) και στη συνέχεια ανέλαβε την αρχηγία του στόλου, που ναυπήγησε ο Αλέξανδρος, μετά τη νίκη του επί του Ινδού Βασιλιά Πώρου (326 π.Χ.). Η εντολή που είχε από τον Μακεδόνα στρατηλάτη ήταν να εξερευνήσει τον ναυτικό δρόμο από τις εκβολές του Ινδού ποταμού, μέχρι τον Ευφράτη, εγχείρημα που ολοκλήρωσε μέσα σε πέντε μήνες.
«Εκτιμώ λοιπόν, χωρίς να είναι κάτι σίγουρο, πως ο Μέγας Αλέξανδρος θα μπορούσε να ανταμείψει τον ναύαρχο και καλό του φίλο με έναν μεγαλοπρεπή τύμβο. Επιπλέον, δεν θα μπορούσε να ανήκει ο τάφος αυτός σε κάποιον στρατηγό ή μέλος της βασιλικής οικογένειας, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση ο νεκρός έπρεπε να ταφεί στην πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου, στις Αιγές/Βεργίνα. Άρα μιλάμε για τον τάφο ενός επιφανούς ανδρός, που είχε σχέση με την Αμφίπολη και η πόλη έπρεπε να τον τιμήσει δεόντως», δήλωσε ο κ. Τιβέριος.
Σε ό,τι αφορά τη χρονολόγηση του μνημείου, ο ίδιος είχε υποστηρίξει από την αρχή πως ανάγεται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα, κάτι που επιβεβαιώθηκε πολλές φορές έκτοτε.
Στην τελευταία συνεδρίαση του ΚΑΣ έγινε γνωστό πως δείγματα ανασκαφικού υλικού που έχουν σταλεί τόσο στον Δημόκριτο, όσο και σε εξειδικευμένο εργαστήριο στις ΗΠΑ, έδωσαν με τη μέθοδο της χρονολόγησης με C14 (άνθρακα14) την περίοδο 300 π.Χ. με μια απόκλιση συν-πλην 20 ετών.
